Sửa chữa nhà rường hiện nay theo đúng thiết kế ban đầu cũng phải mất trên dưới 500 triệu/nhà

Không dám ở trong nhà cổ
Ngôi nhà rường 3 gian 2 chái của gia đình anh Lương Thanh Phong được xây dựng đã gần 150 năm nay. Tuy nhiên do qua thời gian dài ảnh hưởng của nắng mưa, gió bão nên ngôi nhà đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Các cột gỗ trong nhà bị mục nát, tường nhà rệu rã bong ra từng mảng, mái nhà thì xiêu vẹo và rất dễ bị đổ sập, hệ thống gạch ngói đã bị hư hại rất nhiều nên thấm dột nặng khi có mưa… Anh Phong cho biết tình trạng xuống cấp này đã kéo dài gần chục năm nay, nhưng do gia đình không có đủ tiền để trùng tu, sửa chữa nên ngày càng trở nên nghiêm trọng. Không có tiền nên anh Phong chỉ có thể lợp mái nhà bằng prô xi măng và sửa lại bức tường phía sau nhà…
Mấy năm trở lại đây, do sợ nhà cổ của mình bị sập bất ngờ nên anh Phong với vợ đã chạy vạy, vay mượn khắp nơi để xây một ngôi nhà cấp 4 nhỏ nằm cạnh nhà cổ để ở và sinh hoạt. Anh Phong cho biết, nhà rường cổ này là nhà của tổ tiên để lại nên rất mong muốn được tu sửa cho đàng hoàng. Thế nhưng do chi phí sửa nhà gỗ này rất lớn nên vợ chồng không kham nổi. Vừa qua, anh đã có đơn gửi đến chính quyền địa phương để xin được hỗ trợ trùng tu, bảo vệ nhà rường của gia đình nhưng đến nay vẫn chưa nhận được kế hoạch gì.
Không chỉ nhà của gia đình anh Lương Thanh Phong, nhiều nhà cổ khác ở Phước Tích cũng đang phải “chèo chống” với việc xuống cấp. Nhà cổ của ông Lê Trọng Nam bất ngờ bị rơi đòn tay và gãy luôn một cột nhà. Rất may, khi sự việc xảy ra không có mọi người trong nhà nên không bị ảnh hưởng. Rồi nhà của ông Lê Trọng Phú cũng bị rơi đòn tay, nhiều cấu kiện gỗ bị mục nát, rỗng bên trong. Các ngôi nhà này được gia cố chằng chịt theo cách cứ hư chỗ nào thì gia cố tạm thời chỗ đó và chủ yếu sử dụng xi măng vì không có tiền. Nếu tình trạng này kéo dài, vẻ đẹp của những ngôi nhà rường cổ ở Phước Tích sẽ bị mai một dần.
Người dân không có kinh phí
Theo anh Phong và một số gia đình có nhà cổ đang xuống cấp thì việc sửa chữa nhà rường hiện nay theo đúng thiết kế ban đầu cũng phải mất trên dưới 500 triệu/nhà. Trong khi đó, người dân ở làng cổ hiện nay là người già- sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp, có người trẻ hơn thì là giáo viên, công chức nên không ai tích cóp được số tiền to lớn như vậy. Còn nếu chờ dự án thì không biết đến bao giờ; có dự án lại yêu cầu người có nhà muốn trùng tu thường phải đáp ứng yêu cầu có vốn đối ứng với số tiền cũng lên đến cả 100-150 triệu/nhà. Và nguồn ngân sách của địa phương thì lại hạn hẹp.
Ông Phan Tiến Dũng, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh TT- Huế cho biết, vừa qua đã có đoàn chuyên môn đến khảo sát các nhà cổ ở Phước Tích. Theo kế hoạch, sắp tới sẽ có dự án chống mối mọt cho các nhà rường ở đây theo ngân sách của Bộ VHTTDL với kinh phí khoảng 1,8 tỉđồng. Ông Dũng cho hay, không riêng gì ở Phước Tích mà nhiều nhà cổ ở TP Hội An (Quảng Nam) và Hà Nội cũng sẽ thực hiện việc chống mối mọt theo dự án của Bộ VHTTDL.
Theo Ban Quản lý Di tích làng cổ Phước Tích, hiện làng còn 37 ngôi nhà rường cổ trên 100 năm, trong đó 24 là nhà dân, 13 nhà là nhà thờ họ tộc. Và cũng trong số này, có 7 nhà xuống cấp nghiêm trọng nhưng chỉ mới có một nhà của ông Trương Duy Thanh được trùng tu năm 2011 theo chương trình hợp tác giữa Viện Di sản Bỉ và Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam tại Huế và nhà bà Lương Thanh Thị Hén hiện đang trùng tu với kinh phí 400 triệu đồng từ nguồn kinh phí của Bộ VHTTDL. Các nhà còn lại vẫn đang rất cần kinh phí để sửa chữa, trùng tu nhằm bảo tồn giá trị văn hóa của nhà cổ.